فلسفهٔ سیزده نوروز و اسناد تاریخی آن وکمی شناخت

 

فلسفهٔ سیزده نوروز و اسناد تاریخی آن:

روز سیزده فروردین روز بسیار مبارک و فرخندهای است. ایرانیان در مورد این روز شاید آگاهی کمی دارند و آن را روز نحس میدانند و برای بیرون کردن نحسی از خانه و کاشانهٔ خود به کنار جویبارها و سبزهها میروند و به شادی میپردازند.

تا کنون هیچ دانشمندی ذکر نکرده که سیزده نوروز نحس است و این روز را برعکس سعد و فرخنده دانسته اند. در صفحه ۲۲۶ آثار الباقیه ابوریحان بیرونی درجدول روزها، سیزده راسعد و فرخنده به حساب آورده و این روز را تیر روز به رسم پیشینیان یاد کرده است.جمشید شاه روز سیزده نوروز را در صحرای سبز و خرم، خیمه گاه و خرگاه برپا میکند و بار عام میدهد و آنچنان که در تواریخ پیشدادیان ذکر گردیده، چندین سال متوالی این کار را انجام میدهد که در نتیجه این مراسم به صورت سنّت و مراسم در میآید و از آن به بعد ایرانیان سیزده به در را بیرون از خانه برگزار مینمایند.بعد از اسلام چون سیزده تمام ماهها را نحس می دانند، به اشتباه سیزده نوروزنحس شمرده شده است 

  

 

ابو نصر فراهی در دو بیت نحوست ماهها را بیان میکند:

     هفت روزی نحس باشد در مهی                  زان حذر کن تا نیابی هیچ رنج 

      سه و پنج و سیزده با شانزده            بیست ویک وبیست وچهار و بیت وپنج     

سیزدهم هر ماه شمسی (ایرانی) که تیر روز نامیده میشود مربوط به فرشته بزرگوار و ارجمندی است که تیر نام دارد. در زبان پهلوی آن را تیشتر میگویند. فرشته مقدس تیر در کیش مزد یسنا مقام بلند و داستان شیرین و دلکشی دارد و جشن بزرگ تیر روز از تیر ماه نیز که جشن تیرگان است به نام او میباشد. لذا ایرانیان قدیم پس از دوازده روز جشن گرفتن و شادی کردن كه باياددوازده ماه ازسال است روزسيزدهم نوروزراكه فرخنده است به باغ وصحرايی می رفتند وشادی می كردندودرحقيقت با این ترتیب رسمی بودن دورهٔ نوروز را به پایان میرسانیدند.

علف گره زدن:

افسانهٔ آفرینش در ایران باستان و مسئلۀ نخستین بشر و نخستین شاه و دانستن روایاتی در باره کیومرث حائز اهمیت است. در اوستا چندین بار از وی سخن به میان آمده و او را اولین پادشاه و نخستین بشر نامیده است. گفتهٔ حمزهٔ اصفهانی در کتاب سنۀ ملوک الارض و الانبیا صفحه های ۲۳ و ۲۹ و گفتهٔ مسعودی در کتاب مروّج الذهب جلد دوم صفحه های ۱۱۰ و ۱۱۱ و بیرونی در کتاب آثار الباقیه همان آگاهی است که در منابٔع پهلوی وجود دارد.

مشیه و مشیانه که دختر و پسر دو قلوی کیومرث بودند، روز سیزده فروردین برای اولین بار در جهان با هم ازدواج نمودند. در آن زمان چون عقد و نکاهی شناخته شده نبود، آن دو به وسیلهٔ گره زدن دو شاخهٔ مورد، پایهٔ ازدواج خود را بنا نهادند. به همین دلیل ایرانیان باستان از این راز به خوبی آگاهی داشتند و آن مراسم را به ویژه دختران و پسران دم بخت انجام میدادند و امروز هم دختران وپسران برای بستن پیمان زناشویی نیت میکنند و علف گره میزنند.این مراسم از زمان کیانیان تقریبا متروک شد؛ ولی در زمان هخامنشیان دوباره شروع شده و تا امروز باقی مانده است.

در کتاب مجمل التوایخ چنین آمده است: 

 اولین مردی که به زمین ظاهر شد، پارسیان آن را گل شاه گویند، زیرا پادشاهی او الاّ بر گل نبود. پس پسرودختری از او ماند که مشیه و مشیانه نام گرفتند و روز سیزده نوروز با هم ازدواج کردند و در مدت پنجاه سال هیجده فرزند بوجود آوردند و چون مردند جهان نودو چهار سال بی پادشاه ماند.در بحث جشن نوروز در بسیاری از کتب آمده است که کردهای ایران و عراق که زرتشت را از خود میدانند، روز سیزدهم فروردین را جزو جشن نوروز به حساب میآورند.

برداشتی از کتاب: اصل و نسب و دین ایرانیان باستان نوشتهٔ عبد العظیم رضایی فلسفهٔ سیزده نوروز و اسناد تاریخی آن:روز سیزده فروردین روز بسیار مبارک و فرخندهای است. ایرانیان در مورد این روز شاید آگاهی کمی دارند و آن را روز نحس میدانند و برای بیرون کردن نحسی از خانه و کاشانهٔ خود به کنار جویبارها و سبزهها میروند و به شادی میپردازند.تا کنون هیچ دانشمندی ذکر نکرده که سیزده نوروز نحس است و این روز را برعکس سعد و فرخنده دانسته اند.

 

در صفحه ۲۲۶ آثار الباقیه ابوریحان بیرونی درجدول روزها، سیزده راسعد و فرخنده به حساب آورده و این روز را تیر روز به رسم پیشینیان یاد کرده است.جمشید شاه روز سیزده نوروز را در صحرای سبز و خرم، خیمه گاه و خرگاه برپا میکند و بار عام میدهد و آنچنان که در تواریخ پیشدادیان ذکر گردیده، چندین سال متوالی این کار را انجام میدهد که در نتیجه این مراسم به صورت سنّت و مراسم در میآید و از آن به بعد ایرانیان سیزده به در را بیرون از خانه برگزار مینمایند.بعد از اسلام چون سیزده تمام ماهها را نحس می دانند، به اشتباه سیزده نوروزنحس شمرده شده، ابو نصر فراهی در دو بیت نحوست ماهها را بیان میکند: هفت روزی نحس باشد در مهی - زان حذر کن تا نیابی هیچ رنج / سه و پنج و سیزده با شانزده - بیست و یک و بیست و چهار و بیت و پنج / سیزدهم هر ماه شمسی که تیر روز نامیده میشود مربوط به فرشته بزرگوار و ارجمندی است که تیر نام دارد. در زبان پهلوی آن را تیشتر میگویند. فرشته مقدس تیر در کیش مزد یسنا مقام بلند و داستان شیرین و دلکشی دارد و جشن بزرگ تیر روز از تیر ماه نیز که جشن تیرگان است به نام او میباشد. لذا ایرانیان قدیم پس از دوازده روز جشن گرفتن و شادی کردن كه باياددوازده ماه ازسال است روزسيزدهم نوروزراكه فرخنده است به باغ وصحرايی می رفتند وشادی می كردندودرحقيقت با این ترتیب رسمی بودن دورهٔ نوروز را به پایان میرسانیدند.علف گره زدن:افسانهٔ آفرینش در ایران باستان و مسئلۀ نخستین بشر و نخستین شاه و دانستن روایاتی در باره کیومرث حائز اهمیت است. در اوستا چندین بار از وی سخن به میان آمده و او را اولین پادشاه و نخستین بشر نامیده است. گفتهٔ حمزهٔ اصفهانی در کتاب سنۀ ملوک الارض و الانبیا صفحه های ۲۳ و ۲۹ و گفتهٔ مسعودی در کتاب مروّج الذهب جلد دوم صفحه های ۱۱۰ و ۱۱۱ و بیرونی در کتاب آثار الباقیه همان آگاهی است که در منابٔع پهلوی وجود دارد.مشیه و مشیانه که دختر و پسر دو قلوی کیومرث بودند، روز سیزده فروردین برای اولین بار در جهان با هم ازدواج نمودند. در آن زمان چون عقد و نکاهی شناخته شده نبود، آن دو به وسیلهٔ گره زدن دو شاخهٔ مورد، پایهٔ ازدواج خود را بنا نهادند. به همین دلیل ایرانیان باستان از این راز به خوبی آگاهی داشتند و آن مراسم را به ویژه دختران و پسران دم بخت انجام میدادند و امروز هم دختران وپسران برای بستن پیمان زناشویی نیت میکنند و علف گره میزنند.این مراسم از زمان کیانیان تقریبا متروک شد؛ ولی در زمان هخامنشیان دوباره شروع شده و تا امروز باقی مانده است.

در کتاب مجمل التوایخ چنین آمده است:

اولین مردی که به زمین ظاهر شد، پارسیان آن را گل شاه گویند، زیرا پادشاهی او الا بر گل نبود. پس پسرودختری از او ماند که مشیه و مشیانه نام گرفتند و روز سیزده نوروز با هم ازدواج کردند و در مدت پنجاه سال هیجده فرزند بوجود آوردند و چون مردند جهان نودو چهار سال بی پادشاه ماند.در بحث جشن نوروز در بسیاری از کتب آمده است که کردهای ایران و عراق که زرتشت را از خود میدانند، روز سیزدهم فروردین را جزو جشن نوروز به حساب میآورند.

برداشتی از کتاب: اصل و نسب و دین ایرانیان باستان نوشتهٔ عبد العظیم رضایی 

گردآوری ونگارش- بهکام بختیاری 

مارس 31, 2010 ·

از: Behkam Bakhtiari

جهان وطنی یامدینه ودنیای فاضله

با درود و مهر

اصطلاح " جهان وطنی" که خیلی جاها میشنویم ، متاسفانه دچار سوء برداشت بسیاری از کسانیست که در جبههء مقابل کمونیستها  این واژه  را بمعنای ضد ملی و ضد میهنی تعبیر میکنند و همین امر گاه موجب میشود که  به اختلافات میان احزاب دامن زده شود.

 اصلا" قابل درک نیست که چرا بعضیها فکر میکنند این جهان وطنی بودن امری بد است!؟
البته همانگونه که بارها نوشته و گفته ام، من نظامهای سیاسی و احزاب را بدرستی نمیشناسم و با  حکومتها و نظامهای کمونیستی آشنایی ندارم و نمیدانم در کدام کشورها " کمونیسم" استقرار واقعی یافته است.
از خود کمونیستها ( در پالتاک ) هم پرسیده ام و آنها میگویند که هنوز در هیچ کشوری کمونیزم بمعنای واقعی پیاده نشده است. خب... با این حساب هیچ تجربه ای از " نظام کمونیستی " در دست نیست و شوروی یا کرهء شمالی یا دیگر کشورها هیچکدام کمونیزم واقعی را اجرا و درک نکرده اند و بهمین دلیل مردمانش دچار فقر و بدبختی بوده یا هستند.
اما زیربنای عقایدی همچون کمونیسم  و سوسیالیسم و مارکسیسم، بنظر من بهیچوجه ضد میهنی نیست، چطور میتواند ضدمیهنی باشد در زمانیکه به زندگی تک تک انسانها اینقدر بها و احترام قائلند و بیش از بقیهء نظامها انسان را ارج میگذارند.
 یکی از مهمترین طیفهایی که برای آزادی و رهایی و برابری زن و مرد مبارزه و تلاش میکنند همین کمونیستها هستند
یکی از بزرگترین پایگاههای حقوق بشری که بدور از دیدگاه سیاسی و نژادی و مذهبی به معضلات جوامع رسیدگی میکنند همین کمونیستها هستند
بقیه یا اغلب طیفها بسیار جناحی عمل میکنند و فقط به افراد گروه خود میپردازند و به کسانیکه که در مسیر آنها  و معتقد به  عقاید آنها نباشد اهمیت قائل نمیشوند و یا کمتر اهمیت میدهند چراکه خواهان انقیاد و فرمانبری شهروندان و معتقد به نظام رییس و مرئوسی هستند که در فراز اجرایی ، ایجادکنندهء ظالم و مظلوم است.
اگر به ریشهء همین عبارت " جهان وطنی " توجه کنیم و اساس آنرا مورد مطالعه و بررسی قرار دهیم بسادگی متوجه میشویم که شکل پیاده شدهء " جهان وطن" در اصل هدف و آرمان تمام نظامهای انسانی است.
در هر نظام سیاسی و مذهبی و حتی در تمام مکاتب فلسفی و عرفانی و حتی ادبی و هنری یک آرمان وجود دارد و آن " خوشبختی و عشق" است
خوشبختی و عشق و مهر در جنبهء عملی و مادی آن یعنی مساوات و برابری
مگر همین نظام پادشاهی ، خواهان سعادت برای ملتش نیست؟
خب. این سعادت چگونه بدست می آید؟
مسلم است که با قوانین برابری خواهانه و عدل و انصاف و شرافت
اینکه رضا شاه یا محمدرضا شاه قوانین ضد انسانی ارباب و رعیتی را از بین بردند و حذف نمودند
یا شاه فقید به زنان حق رای داد
یا شاه نروژ که خودش کارمند است و مثل همهء مردم کار میکند
یا پادشاه دانمارک یا حتی همان ملکه خانم انگلستان بهمانگونه

هیچیک از اینها حق ندارند از بودجهء ملت استفاده های  نامشروع کنند و اگر چنین کنند مورد استیضاح دولت قرار خواهندگرفت.
اینها یعنی چه؟
آیا این قوانین در ریشه و در بطن خود، چیزی بجز برابری خواهی است؟
یا حتی در مکاتب و مذاهب آنگونه که شعارش داده میشود بودا. مسیح و حتی فلاسفه و عرفا همگی خواهان ارزش و برابری انسانها  بوده و هستند. حتی در اسلام اگر آیه ای با این مضمون که: همهء انسانها نزد خداوند برابر هستند و فقط باتقواترینشان عزیزترند، وجود دارد گواه بر اینست که انسانها برابر و آزاد و همسان هستند:

ان اکرمکم عندالله اتقیکم

نگفته پولدارترینشان

نگفته قویترینشان

نگفته فقط مردهایشان

و نگفته مذهبیها

تقوا هم که به عقیده و مذهب ربطی ندارد. تقوا یعنی پرهیز از بدی و رفتار ضد انسانی
با این حساب میبینیم که همهء نظامها و مکاتب و مذاهب خواهان این هستند که خوشبختی بین همه تقسیم شود
خوشبختی متعلق و مال همه باشد و نه فقط مختص عده ای محدود و اقلیت جامعه
و از همینروی قوانین باید طوری تنظیم و اجرا شود که ارباب و رعیت هردو خوشبخت باشند و زمانیکه هردو خوشبخت باشند دیگر نه ارباب وجود دارد نه رعیت
نه کارفرما  وجود دارد نه کارگر
نه شاه وجود دارد نه گدا
نه قوی وجود دارد و نه ضعیف
نه ظالم وجود دارد و نه مظلوم
همه در پیشگاه قانون مساوی و از نظر حقوق برابر و دارای ارزش و احترامند
جان انسان و زندگی انسان ارزش خواهدیافت
من در تهران با یک زن در دهکوره های لرستان و خوزستان از امکانات مساوی برخوردار خواهیم بود
در مورد تحصیل. ازدواج. مسافرت. روابط. همه چی
چرا من ِ نوعی باید امکانات اینترنت داشته باشم اما او آب سالم و تمیز برای نوشیدن هم نداشته باشد؟؟؟
چرا من ِ نوعی قدرت مقابله با اجبار خانواده برای ازداج را داشته باشم اما او زیر فشار خانواده در چهارده سالگی به همسری کسی که اصلا نه دوستش دارد و نه حتی میشناسدش درآید؟
یا در مواردی دیگر مثلا چرا پسر همسایهء ما مجاز و آزاد باشد که به هر شهر و کشوری دلش خواست برود اما من ِ نوعی نه!؟
خانمهای متاهل چرا باید تحت سیطرهء همسر باشند و محکوم به تمکین از مردی که حتی ممکنست معتاد یا فاسد یا عیاش و الکلی باشد؟
چرا حق مسافرت ندارند یا چرا وقتی خانمها به مسافرت میروند هتلها به زنها اتاق نمیدهند ؟
و باید برود چهار ساعت در ادارهء اماکن بازجویی پس دهد و توضیح دهد که چرا و از کجا و چطور به سفر آمده؟
خب... شاید دلش گرفته و میخواهد تنهایی سفر کند
مگر زنها دلشان نمیگیرد و مگر مایل نیستند تنها سفر کنند؟
همیشه که نباید یک مرد یا دو سه تا بچه همراهشان باشد!؟
حالا اینها مسائل بسیار پیش پا افتاده است
اگر از نظر فرهنگی و اقتصادی و همه جانبه نگاه کنیم اوضاع خیلی بغرنج است

از نظر هنری خیلی بدتر، مثلا اشتغال به کارهای هنری در جهان متمدن با جهان سوم اصلا قابل قیاس نیست
در جهان پیشرفته یک هنرپیشهء زن ارزش هنری دارد اما در جهان سوم یک هنرپیشه یا زن هنرمند را مایهء ننگ و عار میدانند
فکر نکنید این حرفها که میگویم خواب و خیالست
نه. هنوز که هنوزست در سال 2011 این فرهنگ در ایران و افغانستان و عربستان و خیلی جاها حاکمست
من خودم یک زمانی در تلویزیون کانال یک صدا و سیما دو تا تئاتر بازی کردم ، وقتی برنامه از تلویزیون پخش شد پدرم مرا از خانه بیرون کرد
همین چند روز پیش یکی از دوستان درددل میکرد. یک آقا است از یکی از شهرستانها
او از همسرش بنا بخواستهء همسر جدا شده
دلیل جدایی این بوده که این آقا اهل موسیقی بوده و نوازندهء غیر حرفه ای، اما خانمش که از طایفهء بخصوصی است با هنر و نوازندگی شوهرش مشکل داشته
مردان طایفهء همسرش او را " مرد " نمیدانسته اند و مورد تمسخر قرارش میداده اند
بهرحال از هم جدا شده اند علیرغم بچه ای که دارند
حالا او که مرد بوده اگر همان خانم علاقمند به موسیقی بود و نوازندهء تار یا سنتور یا ویلون یا هرچه، مطمئنا"  مردان قبیله و طایفه اش قیمه قیمه اش میکردند
و بچه را که نمیتوانم درک کنم چرا این وسط باید قربانی تعصب احمقانهء طایفهء همسر شود
 این بچهء بیگناه،  قربانی چه کسی است؟
قربانی نابرابری و فرهنگ غلط در جامعه
دیشب مطلبی خواندم در مورد زلزله در ژاپن
مطلب در مورد این بود که چرا مردم ژاپن بعد از زلزله به مغازه ها و فروشگاهها حمله نکردند و فروشگاهها را غارت ننمودند؟ درحالیکه اگر در ایران بود بعضی از افراد که کم هم نیستند تمام بانکها و مغازه ها و جواهرفروشیها را غارت میکردند
و این حقیقت است
حالا این فرهنگ غلط ما از کجا ناشی شده؟
از گرسنگی؟
از فقر؟
از بی اخلاقی؟
از بیسوادی؟
از بیشرافتی؟
از کجا؟
هیچکدام
فقط از اینجا ناشی میشود که " انسان" و " زندگی انسان" ارزش ندارد
کمااینکه یک بیمارستان هم که پر از دکترهای خارج رفته و مدرک دار و کلی اهن و تلپ هستند از پذیرش مریض اورژانسی که پول ندارد اجتناب میکنند
نه فقط در ایران بلکه در خیلی از کشورهای دیگر همینطورست
اما در قاموش تمام منشورهای نظامهای مختلف سیاسی و اقتصادی و در بطن تمام ادیان و مذاهب دائم سخن از انسان و انسانیت است
این انسان و انسانیت کجا رفته که همه حرفش را میزنند اما در عمل هیچ خبری از آن نیست
بنظر من زمانی آن انسانیت و ارج به انسان و زندگی به اجرا درخواهدآمد که دنیا را، همه جای جهان را " وطن" خود بدانیم
همه را دوست بداریم و به چشم همسان و برابر به همه نگاه کنیم
فارغ از اینکه ایرانی است یا افریقایی یا سرخپوست یا زردپوست یا سفیدپوست
فارغ از اینکه مسلمان است یا مسیحی یا یهودی یا گاوپرست یا بی دین و بی خدا
فارغ از اینکه دکترا دارد یا اصلا سواد ندارد
چه برسد به جنسیت که زن است یا مرد!؟
وقتی یک پرنده بالش شکسته و روی بالکن منزل شما افتاده آیا شما دلتان برای آن پرنده میسوزد یا نه؟
آیا سعی نخواهید کرد بال شکستهء او را پانسمان کنید؟
آیا وقتی یک بچه گربه در زمستان سرد میو میو میکند از سرما و گرسنگی به پشت در خانهء شما  پناه آورده آیا او را با لگد شوت میکنید به خیابان وسط برفها؟
آیا وقتی یک سگ خسته و گرمازده در آفتاب داغ و سوزان به سایهء زیر درخت باغچهء خانهء شما پناه آورده او را با چوب و چماق بیرون میکنید؟
نه. مسلما نه
حال آن هاپو یا آن پیشی یا آن کبوتر از هر نژادی باشد مهم نیست
مهم زندگی و جان اوست که متاسفانه در نظامهای فعلی حاکم بر جهان این اصل رعایت نمیشود و بهمین دلیل انسانها را به جهان اول و دوم و سوم تقسیم کرده اند و بعد به دو قشر شاه و گدا، یا فقیر و غنی ، و کارفرما و کارگر و سرمایه دار و انسانهایی که ابزار چرخش اقتصادی جامعه هستند اما بی بهره از همان تولیداتی که خود فراهم آورده اند
درحالیکه اگر همهء مردم جهان را هموطن و دنیا را میهن خود بدانیم، و همه همینگونه بیندیشند و عمل کنند و قوانین بر همین اساس و پایه  نوشته و اجرا شود دنیا گلستان میشود و خوشبختی بین همه و برای همه عادلانه تقسیم خواهدشد
و همه آزاد و برابر زندگی خواهندکرد و یکدیگر را دوست خواهند داشت و عشق در جهان جاری خواهدبود
دیگر نه کسی فاحشه خواهدشد نه معتاد نه دزد نه قاتل
دیگر زن ابزار بهره کشی جهان سرمایه داری نخواهدبود و تمام کازینوها و کاباره ها و دانسینگها و کلاپها فقط برای تقسیم شادی و شنیدن و دیدن هنر و موسیقی دایر خواهندگشت و نه برای بهره کشی جنسی که پولش به جیب مستر فلانی و مستر بهمانی  برود!؟ و روز بروز شکم گنده تر شوند و طمع به دختران کم سن و سال و مافیای فریب دختران راه اندازی کردن و تمام این مسائل پایان خواهدگرفت.
پس چرا با دید منفی به " جهان وطنی" نگاه میکنیم !؟
مگر کورش بزرگ ، جهان وطنی نبود؟ مگر او خوشبختی را برای تمام نژادها و برای تمام انسانها نمیخواست؟
خب پس چرا دیدگاه او را بگونه ای دیگر تعبیر میکنیم؟
در ضمن با یک نگاه به سایتهای کمونیستها میتوان متوجه شد که آنها نیز برای جشنها و مراسم ملی فوق العاده ارزش قائل هستند و  در همین ایام  اخیر همگی نوروز و جشن ملی ایرانی را تبریک و شادباش گفته اند
پس هیچ تضادی بین جهان وطنی بودن و میهن را دوست داشتن وجود ندارد
امیدوارم این نگاه غلط را از خود دور کنیم و به واژهء جهان وطنی با دید منفی نگاه نکنیم
به انسانها عشق بورزیم و قوانین انسانی را پایه ریزی کنیم طوری که همه در آن آزاد و برابر باشند

به امید آنکه تمام دنیا را وطن عزیز خود و تک تک انسانها را چه سیاه و چه زرد و چه سرخ و چه سفید همه را هموطن خود دانسته و دوستشان  بداریم.
با مهر و احترام
ستاره.تهران

اسناد پژوهشی نوروز باستانی

ابو ریحان بیرونی‌: از رسم پارسیان، نوروز چیست؟

جشن نوروز بدون تردید یکی‌ از زیباترین اعیاد جهان بوده و از منطقی‌ترین مبدأ، برای آغاز سال بشمار میرود. از دیدگاه نجومی این روز مقارن با اعتدال ربیعی یعنی‌ هنگامی است که خورشید روی مدار استوا قرار می‌گیرد و روز و شب با هم برابر میشود.

ششم فروردینماه ، نوروز بزرگ باشد، زیرا که خسروان بدان پنج روز حقهای خویشان و چاکران و گروهان بگزارندی و حاجتها روا کردندی و آنگاه بدان روز ششم خلوت کردندی خاصه گان را و اعتقاد پارسیان اندر نوروز نخستین است که اول روزی است که زمان و بدو مُلک آغازید گردیدن.

از نظر ملّی و تاریخی نوروز باستانی زمانی است که جمشید شاه از کارهای سازندگی فارغ شد. مردمان در آسایس و رفاه٬ کشوردر امنیت و آبادانی و همهٔ احتیاجات به وفور یافت میگردید. به دیوان فرمان داد که تختی زرین و جواهر نشان برای او آماده سازند و او را به هوا برند.

این روز را آغاز سال نو خوانند. فردوسی می سراید:

              چو این کار‌های وی امدبه جای                   ز جای مهی برتر آورد،  پای

              به فر کیانی  یکی  تخت  ساخت                   چه مایه براوگوهراندر نشاند

             که  چون خواستی دیو برد اشتی                   زهامون بگردون برافراشتی

             چو خورشید  تا بان،  میان  هوا                   نشسته بر او  شاه فرمانر وا

             سر سا  ل  نو هرمز  فر و د ین                    برآسوده ازرنج نان٬ دل‌ زکین

            چنین  جشن فرخ از آن  روزگار                    بمانده ازآن خسروان  یادگار

و از حکیم عمر خیام در نوروز نامه؛ اما سیب نهادن نوروز آن بوده که چون بدانستد که آفتاب دو دور بوده یکی‌ آنک هر سیصدو شصت و پنج روز و ربعی از شبانه روز به اول دقیقهٔ حَمَل باز آید به همان وقت و روز که رفته بود؛ به دین دقیقه نتواند آمدن، چه هر سال از مدت همی کم شود وچون جمشید آن روز را دریافت، نوروز نام نهاد و جشن و آیین آورد و پس از آن پادشاهان و دیگر مردمان بدو اقتدا کردند و قصه چنین است که:

 کیومرث اول چون از ملوک عجم به پادشاهی نشست، خواست که ایام سال و ماه را نهد و تاریخ سازد تا مردمان آن را بدانند. نگریست که آن روز بامداد، آفتاب به اول حمل آید. موبدان عجم را گرد کرد و بفرمود که تاریخ از اینجا آغاز کنند. موبدان جمع آمدند و تاریخ نهادند و در نهایت از دید مذهبی‌ زرتشتیان قبل از دید و بازدید نوروزی به پرستش و ستایش دادار میپردازند.

شاهان هخامنشی در این روز در تالار آپادانا بار عام میدادند. نمایندگان کشورهای بیگانه، تعلیم دهندگان و به طور کلی گروه‌ های مختلف به حضور پادشاه شرفیاب میشدند، هدایایی تقدیم میکردند و در برابر، ارمغانی وصول میداشتند. داریوش بزرگ در نوروز به معبد بابل در عراق فعلی میرفت و دست ربّ النوع بابل  را میگرفت. شاهان ساسانی با شکوه و جلال فراوان عید نوروز را جشن می گرفتند و گرامی میداشتند. پادشاه با جا مه ها ی ابریشمی و زیبا در بارگاه  بر تخت مخصوص می نشست و موبدان موبد با سینی بزرگی که در آن نان، سبزی، شراب، انگشتر، شمشیر، قلم و دوات بود با اسب و باز (پرنده ای شکاری ) به نزد وی می رفت و نوروز را شاد باش می گفت.

پس از سلطهٔ تازیان در دوران حکومت بعضی از خلفای عباسی، جشن نوروز نسبتا زیبا و با شکوه برگزار می گردید. روایت است عمربن عبدالعزیز، خلیفهٔ اموی و معتضد، دو خلیفهٔ عباسی با تقلید از آداب و رسوم ساسانیان لباس زربفت به تن‌ می کردند و بر تخت می نشستند و سپس فردی خوش سیما و خوش صدا و خوش قدم به نام امیر نوروزی حلول سال نو و عید نوروز را تهنیت می گفت. در زمان دیلمیان و غزنویان و سلجوقیان نیز عید نوروز برگزار می گردید و ارج نهاده می شد. 

مدت جشن نوروزی در زمان ساسانیان یک ماه بود. نوروز همواره با آئین و مراسم ویژه‌ای همراه بوده و هست (که مردمان ما هم اکنون خیلی بیشتر از غالب رسانه های ایرانی داخل و خارج از ایران به آن میپردازند؛ همچنانکه برخی از رسانه ها ی دیداری وشنیداری از جمله تلویزیون‌ها به ویژه در خارج از کشور، ادّعای برگزاری اینگونه جشنها را نموده و در برپایی صادقانهٔ آن وتشویق وحمایت ازاکثرجشنهای ایرانیان کوتاهی میکنند و بهانه ی خرابی وضع اقتصاد هم که مزید بر علّت شده است.

 غالب اوقات هم اینگونه برنامه سازان، با آمیزهٔ عقاید شخصی و سیاسی خود دربستربرنامه سازی بافریبندگی ویژه وتحریک احساسات ملیّ- مذهبی، سیاسی ومیهنی بینندگان، بدون پذیرش انتقادوحتّی بابرچسب زدن وتوهین وافترا به منتقدین پیروجوان وعدم احترام به شعورآنها که نشانه ای ازبیسوادی وهوچیگری باتوجیه و دلایل غیرمنصفانه وگاه زیرکانه، مقاصدواهداف خود راترویج مینمایندو  دانسته و یا ناخودآگاه  سببی میگردند که این فصلهای مشترک ایرانیان را جهت اهداف و منافع شخصی خودونه درراه پیشبرداهداف ملّی وگسترش آن وجلوگیری ازانسجام اقشارگوناگون باعقایدونظریات مختلف علیه دیواستبداد نظام اسلامی ودیکتاتوریهای دیگرحکومتی، درجامعه ی رنگارنگمان درخلال دهه های اخیربکار می گیرندو این جشنها ومراسم زیبا را به کم رنگی وافتراق‌ گونه های هم میهنان٬ به ویژه توده های جوانانمان سوق دهند. 

اینگونه اجرای برنامه های مغرضانه وتحمیلی، منجربه بیزاری جوانان ازهرگونه رسانه ی ایرانی، حتیّ عدم شرکت آنها دراجرای مراسم وجشنهای ملیّ گردیده سبب فقرو عدم تداوم اینگونه مراسم راتاکنون موجب شده و درآینده روبه فزونیست! درحالیکه نظام کنونی ایران باابزاردین ازچندین سال قبل باداشتن برنامه هایی سیستماتیک ووجودتکئوکراتهای مجرب توانسته براهدافش لحظه به لحظه تاکنون غالب آید. ابزاریکه با آمیزه ی مذهب طی قرنها درافکارجامعه ی ایرانی به غلط  وبدورازخردجمعی وعدم وجود و ابراز ؛هست؛ روشنفگران میهن دوست نه میهن پرست نهادینه وبسترسازی شده است.

حال آنکه رسانه های اوپوزیسیون وآلترناتیودولتی همواره نه تنهابه ترمیم اینگونه مراسم باستانی وجشنهای زیباوفصل مشترکهایمان همّت نگمارده اند؛ بلکه طی دهه های اخیربه تخریب آنها وچنددستگی وافتراق بین مردم همت گماشته وهرکدامشان می پندارندکه حقیقت فقط درنزدخودشان است وبه این حقیقت هنوزپی نیرده اند که به گفته ی بزرگمهراندیشمند: همه چیزراهمگان دانند.     

 اینان دربرخی گذرگاهها ومقاطع تاریخی، نشانه های سیاسی ومبارزاتی رابامظاهروپدیده های ملی هزاره های تاریخ اجتماعی- فرهنگی ایران به اشتباه گرفته ابزارهای تفرقه انگیزی را پیشه خودساخته که به دلیل امیال شخصی وعدم نگهداری اعتقاداتشان که برای خودبرنامه سازان وسایر مردم اگرچه مخالف باشند؛ ولی محترم است، گروههای زیادی ازمردم راازخودبیزارنموده وبه بهانه هایی مادّی درابتدای امرونیودابزاری سازنده آنها را فراری داده اند. نمونه بارزش همینکه سال پیش بمناسبت نوروزباستانی، بیش ازهفتادکنسرت دراطراف ایران برای ایرانیان داخل کشوربرگزارگردیدکه شاهدحمایت توده ی مردم ازاینگونه جشنها بودیم که نظام کنونی هم مخالف هرگونه برپایی جشن هم میهنان می باشدوغالب شهرهای ایران درنوروزپارسال شاهدمسافران زیادی بود که روانه ی دیگر کشورها شدند ؛ درحالیکه تعدادکمی ازرسانه ها به تبلیغ وپشتیبانی اینگونه کنسرتها می پردازندوهمه چیزرارسانه هااززاویه ی پول ودرآمدبرای خود می سنجندواشاره ای به برگزاری اینگونه مراسم ننموده؛ چه رسد به اینکه به نشان دادن وتبلیغ مجّانی کلیپهای اینگونه امور همت گمارند!  فقط کافیست که برای نمونه چهارشنبه سوری پارسال را با چهارشنبه سوری امسال مقایسه کنیم که چگونه با وجود این نظام اشغالگر٬ جشنهای ملیمان راه کاستی را می پیماید!

به گفته ی شیخ اجل سعدی شیرازی:

ترسم نرسی به کعبه ای اعرابی                   کاین ره که تومی روی به ترکستان است!).

به هر صورت این مراسم باستانی نوروزی بسیار زیبا و دلپذیر مینمایداگر.... ) .


بیست و پنج روز قبل از نوروز در برابر تخت جمشد، هفت و به روایتی دیگر دوازده ستون از خشت خام بر می افراشتند و روی هر ستون گندم، جو، عدس، باقلا، برنج، نخود، لوبیا، ذرت، ماش، ارزن، و کنجد می کاشتند و در ششمین روز فروردین آن را با ساز و دهل می چیدند. این سبزه‌ها را در میان خانه و اتاقها میپراکندند و آن را تا روز شانزدهم جمع نمی کردند. 

کاشت این غلات و حبوبات از آن جهت بود که هر کدام سبزتر و بلندتر می شدند، آن را به فال نیک گرفته و بیشتر زراعت آن سال را به آن اختصاص میدادند. خوشبختانه این رسم زیبا کماکان نزد ایرانیان متداول و جای ویژه ای در سفرهٔ هفت سین تصاحب می کند.

نیاکان ما از دوران‌های کهن هنگام برگزاری جشن نوروز همانگونه که شاعری گمنام می گوید:

             ر و ز نو روز در زمان کیان                 می  نها  د  ند  ،   مردم  ا یر ان

            شیروشهدوشراب وشکرناب                 شمع وشمشادوشاهداندرخوان

            (چونکه آمدامین ونهی شراب                آمد آنگاه سین،جای شین درکار

            سرکه وسیب وسبزه و سنجد                سمنو و  سماق و  سیر  د ر آن) 

( برخی از ایرانیان گرامی، سکه و سنبل را به اشتباه در این سفره میگذارند! دلیل تاریخی چیدن سفره ی هفت سیین درست را میتوانید در پایان همین مقاله مرور فرمایید).

در آئین زرتشت به هفت امشاسپند( فرشته ) بر می‌‌خوریم که نگاه دارندهٔ جهان هستی‌ و صفات انسانی‌ هستند. در آئین بودا عدد هفت بسیار مقدس است، تا جایی که معتقدند بودا پس از تولد٬ هفت قدم به سوی گیتی برداشت و دنیا را شناخت و برکت آورد،

در تورات آمده است که سلیمان زمان را به هفت تقسیم کرد و هفتمین روز را به استراحت اختصاص داد.

در انجیل آمده است که یوحنا در هفت کلیسا به ستایش پرداخت و سپس به خواب رفت و هفت روح و هفت صورت هفت فرشته را بدید.

گروهی براین عقیده اند که پس از حملهٔ اعراب و پیدایش و گرویدن مردم به آئین جدید که نوشیدن شراب را اسلام منع  می داشت، سفرهٔ هفت شین به هفت سین تبدیل گردید که عبارتند از:

سیب به نشان برکت و نعمت و فراوانی و آنچه نیکی‌ است.

سبزه به نشان شادی و خرمیست

سمنو به نشان افزونی نان و خوراک خانواده می‌‌باشد.

سیر به نشان دفعه آفات و پاکیزگی محیط زیست است.

سرکه به نشان تندرستی و ایمانی‌ و پاکی و پاکیزگی میباشد.

سماق به نشان برکت اجاق و آشپزی خانواده است.

سنجد به نشان عشق و ازدواج و تولید نسل میباشد.  

با توجه به گسترش نژاد آریایی در پهنه ی گیتی٬ این مراسم در کشورهای دیگری بدین روش همگون ویا به گونه های دیکری در کشورهایی از جمله آذربایجان٬ قرقیزستان٬ افغانستان٬ بخشی از هندوستان٬ تاجیکستان٬ ازیکستان و شمال چین و کشورهای دیکری برگزار میگردد

 ________________________________________________________

* عبارات داخل پرانتز نظرات نگارنده میباشد

منبع: اصل و نسب و دین ایرانیان باستان به قلم توانای بدیع الزمان رضایی

گرد آوری و نگارنده- بهکام بختیاری* ما هستیم 
هر روزتان نوروز٬ نوروزتان پیروز 
اصلاحیه ی متن سال پیش درتاریخ ۲۵۷۰/۱۲/۲۹         

موانع راه روشنگری؛ نظام اسلامی وموازی سازی

سناریوهای مؤدّبانه ی جدیدبسیجیان روی خطّ تلفتی کانال یک به چه هدفی؟ 

درحالیکه بیش ازسه روزازآغازپخش برنامه های کانال یک برای پنجمین باردرفضای ایران نمیگذردکه آنچنان بسیجیان تماسگیرنده، آسمان وریسمان رادرگفتارهای انحرافیشان به هم می بافندکه هربیننده ای رامسحوربیسوادی خودمی نمایند. رفتارهایی که نشأت گرفته ازرواج بی اخلاقیهایی است که توسطّ دولتمردان نالایق سی ودوساله ی اخیردربطن جامعه ایران رسوخ نموده ودرحال نهادینه شدن است. برای دست یافتن به آزادی راهیست بس دشوار؛ ولی خوشبختانه آنگونه که شاهدهستیم جامعه ی جوان، متبلورو پیشرو، اینگونه فرهنگ منحطّ رابرنتابیده وباروشنگری، تحلیل وافشاء توسط رسانه هایی همچون کانال یک، طومارجنبشهای موازی، ساختگی وپوشالی این نظام فاسدبهمراهی دخالت بیگانگان را درهم خواهدپیچیدوباانسجام وپیوستگی روزافزون خودهمه ی این حرکات وسناریوهای موذیانه رابرای پایندگی ایران وبرقراری حکومت ناب ایرانی به زباله دان تاریخ خواهدسپردوبافریادهای "نه غزّه، نه لبنان؛ جانم فدای ایران" اظهاروجودوابراز"هست" خودرابه اثبات خواهدرسانید. مطمئنأهررسانه ای که بادرآمدی مشکوک به گونه ای روشنگری نماید، جنبش مردمی رابه بستری مشکوک درخواهدغلطاند. پاینده ایران- ماهستیم

تاریخچهٔ مختصر پرچم مردمی

تاریخچهٔ پرچم
 
در این مقطع جا دارد که بابیان مقدمه ای از چندین بار نشانه رفتن نظام اسلامی طی سالهای اخیر در بین دهها کانال سیاسی اپو زیسیون خارج از کشور؛ به کانال یک لس آنجلس آمریکا به مدیریت آقای شهرام همایون٬یکی از خبرگزاران کهنه کار ایران٬وهَرَزْگاهی تلویزیون پارس نوشته ام را آغاز نمایم.
نظام هرلحظه بحرانسازجمهوری اسلامی جهت تخریب و خنثی نمودن اینگونه رسانه ها و جلوگیری از تریبون آزاد و عدم درک و تحمیق ویا به فراموشی سوق دادن اذهان ملت پاک سرشت ایران٬ از هویت و شناسایی تاریخ ملی و دیرینهٔ خود، از هیچگونه تلاش فریبکارانه ای فروگذار نمی نماید.
دراینجا مانند بسیاری از میهن دوستان دیگر لازم است که به توضیح تاریخچهٔ پرچم ملی شیروخورشید ایران به طور خلاصه با اقتباس ازیکی از کتب ارزشمند استاد عبد العظیم رضایی (اصل و نسب و دین ایرانیان ) وآثارنوشتاری گرانمایه٬ زنده یادان احمد کسروی و بختورتاش (کتاب پرچم، چاپ اول ۱۳۴۸ ) بپردازم.
رابطهٔ شیر و خورشید در ایران باستان پیش از زردشت پیامبر وجود داشته است. در پرده های نقاشی و سنگ برجسته های منقوش، نقش شیر فراوان است و همین عمل سبب شد که بعداز اسلام، به خصوص در زمان سلجوقیان، علامت شیر و خورشید بر پرچمهانقش بندد. تقریبا در ۳۹۰۰ سال پیش، معتقدین به باور مهر پرستی و یا میتراییسم در مقام چهارم وادی عرفان با اینگونه پرده های منقّش به شیر در حال خدمتگزاری و گاه در حال اهدای هدایا به حضور میتراوآنا هیتا نشان داده شده اند. 

در دوره های مختلف پادشاهان کیانی نقش شیر و خورشید بر سکه ها ضرب میگردید و یا بر سنگها و درفشها به گونه هایی ضرب و حجاری میشده تا اینکه همانگونه که در بالا ذکر شد و سپس در زمان محمد شاه قاجار در حدود ۱۷۰ سال پیش از این بدین گونهٔ امروزی که می بینید در آمده است. لازم به ذکر است که پرچم سلطنتی و پادشاهی به رنگ آبی با تز یینات دیگری همراه میباشد که خود نیاز به توضیحات دیگری است.
حمل وبرافرازنمودن و یا به اهتزاز در آوردن پرچم علیه حکومت دیکتاتوری اسلامی به دلیل آن است که ما بقی هویّتهای ملی ما پاک دینا ن ازجمله زمین، آب، شاعران و شیرو خورشید سرخمان را که جنبهٔ کمک رسانی بین المللی را داشته به دلیل وجود حکومت گران بی لیاقت و میهن فروش نظام اسلامی از دست داده ایم. همانگونه که میدانیم اعتراض و جنگ هم نیاز به ابزاری جهت شناسایی دارد که تنها زبان و شعار از بیان آن قاصر است. 
 در تصویری درموزه ی آرمیتاژ،خشایار شاه(یا اردشیر دوم) در حال نیایش و ستایش آناهیتا که سوار بر شیر میباشد نشان داده شده است.
این موردکهن ترین مستند موجود و کتیبه ای است که مربوط به دوران خشایار شا ه بوده که هم اینک در موزه ی "آرمیتاژ" لنینگراد - سن پیترز بورگ روسیه نگاهداری می شود. 

موزه ی آرمیتاژ سن پترزبورگ روسیه٬ تأسیس ۱۷۶۴ میلادی

این نگاره٬ شاه را در حالت احترام به شیری نشان می دهد که زنی بر روی آن جلوس کرده و بارقه هایی از نور٬ وی را در بر دارد. آنچه در نخستین برداشت بر بیننده آشکار می شود٬ اینکه اگر شیر وخورشید نماد سلطنتی بود شاه را در حالت نیایش یا احترام نشان نمی داد چون هیچ پادشاهی آنچه را خود ساخته یا نمایشگر سلطنت اوست نیایش نمی کند. برخی رویدادنویسان یا مورّخین بر این باورند که در این تصویر شیر نماد میترا و خورشید (زنی که بر پشت شیر سوار است) نماد الهه "آناهیتا" می باشد.  

 

مستندات باقی مانده از پارتیان نشان می دهد که در دوره ی اشکانی خورشید بر روی درفش ملی ایران وجود داشته اما در آثار به دست آمده از دوران ساسانی نشان شیر وخورشید به فراوانی موجود است از آن جمله است تعداد هجده مهر که در نزدیکی دریاچه ی آرال به دست آمده همچنین ظروفی از طلا و نقره آراسته به نقش شیر و خورشید و یا شیرو" گردونه ی مهر" بر بالای آن که قدمت این نشان را به خوبی آشکار می سازد.
این برگه زرین تاریخ و لوح گرانبها که مربوط به ۴۰۰ سال پیش از میلاد مسیح(۲۴۰۰ سال پیش) است در موزهٔ آرمیتا ژیا هرمیتاژ سن پترزبورگ کشور روسیه همراه با سه میلیون اثرهنری دیگر نگاهداری میشود .

نخستين اشاره در تاريخ اساطيری ايران به وجود پرچم، به قيام کاوه آهنگردر شاهنامهٔ حکیم ابو القاسم فردوسی بر میگردد که با درفش کاویانی و پیشبند خویش تصویر گردیده و ۳ نوار به رنگهای بنفش،زرد وقرمزی که از پایین پیشبند آویزان بوده است.اولین پرچم ایرانیا ن،در زمان داریوش اول (۲۵ قرن پیش)یک عقاب طلایی همراه با یک نیزه بر یک سپر بود هٔ است. پرچم ساسانیان که جواهرات گرانبهایی داشت،در حملهٔ اعراب(قرن ۷میلادی ) به آتش کشیده شد و جواهرات آن به غارت برده رفت. در اکثر ادوار،نماد شیر و خورشید بر تمام پرچمها، جای خود را حفظ کرده،و با سقوط حکومتی این نشان از میان برداشته نشده و حکومت بعدی نیز همان نشان را نماد حکومت خویش قرار داده است. در زمان صفوی،به دلیل عقاید شد ید اسلامی،شمشیر را که نمادی از امام علی میدانستند به آن اضافه کردند. در زمان افشاری،نادرشاه پرچمی مثلثی شکل همراه با عبارت عربی الملک لله و با رنگ قرمز و با طرح سبز و با نشان شیر و خورشید را پرچم ایرانیان قرار داد.

در زمان قاجار، دورهٔ حکومت فتحعلی-شاه، وی یک پرچم قرمز رنگ با شیری نشسته (بدون شمشیر)برای زمان جنگ،و یک پرچم به رنگ سبز با شیری نشسته و همراه با شمشیر برای زمان صلح در نظر گرفت؛ ولی در هر دو پرچم نشان شیروخورشید به چشم میخورد.

پس از گذشت مدّت زمانی، امیرکبیر،دستور داد که ارتشی با یونیفرم هایی یکنواخت ایجاد گردد که نشان شیروخورشید بر لباسهایشان طراحی شود. پرچم ایران را از رنگ قرمز و سبز(برگرفته از پرچم دوران افشاری)و رنگ سفید طراحی شد که نشان شیر و خورشید هم در مرکز پرچم قرارگرفت .

در زمان محمد شاه،شمشیر هم به آن اضافه گردید که خود داستانی طولانی و تحمیلی دارد.

در زمان حکومت پهلوی،برای آشنایی مردم با هویت خویش،و ایجاد حس غرور ملی و میهن پرستی…نشان شیر و خورشید رابرسر درِ تمام سا ختما نهای دولتی بر ا فر ا شتند،درضمن درفش کاویانی با رنگ آبی را نشان عشق حکومت به شا هنشا هی ایران باستان قراردادند.

 روایتی دیگرازتاریخ پرچم ایران:

پيشينه:

 نخستين اشاره در تاريخ اساطير ايران به وجود پرچم، به قيام کاوه آهنگر عليه ظلم و ستم آژي دهاک(ضحاک) بر ميگردد. در آن هنگام کاوه براي آن که مردم را عليه ضحاک بشوراند، پيش بند چرمي خود را بر سر چوبي کرد و آن را بالا گرفت تا مردم گرد او جمع شدند. سپس کاخ فرمانرواي خونخوار را در هم کوبيد و فريدون را بر تخت شاهي نشانيد. فريدون نيز پس از آنکه فرمان داد تا پاره چرم پيش بند کاوه را با ديباهاي زرد و سرخ و بنفش آراستند و دُر و گوهر به آن افزودند، آن را درفش شاهي خواند و بدين سان ” درفش کاويان ” پديد آمد. نخستين رنگهاي پرچم ايران زرد و سرخ و بنفش بود، بدون آنکه نشانه اي ويژه بر روي آن وجود داشته باشد. درفش کاويان صرفاً افسانه نبوده و به استناد تاريخ تا پيش از حمله اعراب به ايران، بويژه در زمان ساسانيان و هخامنشيان پرچم ملي و نظامي ايران را درفش کاويان مي گفتند، هر چند اين درفش کاوياني اساطيري نبوده است. یادآوری اینکه اولین هئیت کاوش در سالهای ۱۳۴۶ به سرپرستی دکتر احمد مستوفی- از موسسه جغرافیایی دانشگاه تهران – برای بررسی موقعیت جغرافیایی دشت لوت و اطراف شهداد کرمان٬ وارد آنجا شدند و در حین اکتشافات خود « چاله تکاب » به تعدادی سفال برخورد کردند که قسمتی از آنها از زمین بیرون و این آثار نشان از وجود تمدنی پیشرفته در این ناحیه بود. درفش شهداد کهن‌ترین درفش یافت شده در ایران است که اکنون در موزه ملی نگه داری می‌شود 

اسنادتاریخی دیگردر مورد پرچم:

محمدبن جرير طبري در کتاب تاريخ خود به نام الامم و الملوک مينويسد: درفش کاويان از پوست پلنگ درست شده، به درازاي دوازده ارش که اگر هر ارش را که فاصله بين نوک انگشتان دست تا بندگاه آرنج است 60 سانتي متر به حساب آوريم، تقريباٌ پنج متر عرض و هفت متر طول ميشود. ابوالحسن مسعودي در مروج الذهب نيز به همين موضوع اشاره ميکند. به روايت اکثر کتب تاريخي، درفش کاويان زمان ساسانيان از پوست شير يا پلنگ ساخته شده بود، بدون آنکه نقش جانوري بر روي آن باشد. هر پادشاهي که به قدرت مي رسيد تعدادي جواهر بر آن مي افزود. به هنگام حملهٌ اعراب به ايران، در جنگي که در اطراف شهر نهاوند در گرفت درفش کاويان به دست آنان افتاد و چون آن را همراه با فرش مشهور ” بهارستان ” نزد عمربن خطاب خليفه مسلمانان، بردند وي از بسياري گوهرها، دُرها و جواهراتي که به درفش آويخته شده بود دچار شگفتي شد و به نوشته فضل الله حسيني قزويني در کتاب المعجم مينويسد: ” امير المومنين سپس بفرمود تا آن گوهرها را برداشتند و آن پوست را سوزانيدند “. با فتح ايران به دست اعراب – مسلمان، ايرانيان تا دويست سال هيچ درفش يا پرچمي نداشتند و تنها دو تن از قهرمانان ملي ايران زمين، يعني ابومسلم خراساني و بابک خرم دين داراي پرچم بودند. ابومسلم پرچمي يکسره سياه رنگ داشت و بابک سرخ رنگ به همين روي بود که طرفداران اين دو را سياه جامگان و سرخ جامگان مي خواندند. از آنجائي که علماي اسلام تصويرپردازي و نگارگري را حرام ميدانستند تا سالهاي مديد هيچ نقش و نگاري از جانداران بر روي درفش ها تصوير نمي شد.:نخستين تصوير بر روي پرچم ايران در سال 355 خورشيدي ( 976 ميلادي ) که غزنويان، با شکست دادن سامانيان، زمام امور را در دست گرفتند، سلطان محمود غزنوي براي نخستين بار دستور داد نقش يک ماه را بر روي پرچم خود که رنگ زمينه آن يکسره سياه بود زردوزي کنند. سپس در سال 410 خورشيدي ( 1031 ميلادي ) سلطان مسعود غزنوي به انگيزه دلبستگي به شکار شير دستور داد نقش و نگار يک شير جايگزين ماه شود و از آن پس هيچگاه تصوير شير از روي پرچم ملي ايران برداشته نشد تا انقلاب ايران در سال (1979 ميلادي) [ که این انقلاب به وسیلهٔ تجزیه طلبان کاذب دینی در سال ۱۳۵۸ هجری شمسی ربوده شد و نماد شیر و خورشید از روی پرچم ملی ایران محو گردیده به نمادی عربی با عنوان سمبلیک الله در زمینه ی سفید و بیست ودو نوشته ی الله واکبر در حاشیه ی آن تبدیل شد]  افزوده شدن نقش خورشيد بر پشت شير در زمان خوارزمشاهيان يا سلجوقيان سکه هائي زده شد که بر روي آن نقش خورشيد بر پشت شیر آمده بود، رسمي که به سرعت در مورد پرچمها نيز رعايت گرديد. در مورد علت استفاده از خورشيد دو ديدگاه وجود دارد، يکي اينکه چون شير گذشته از نماد دلاوري و قدرت، نشانه ماه مرداد ( اسد ) هم بوده و خورشيد در ماه مرداد در اوج بلندي و گرماي خود است، به اين ترتيب همبستگي ميان خانه شير ( برج اسد ) با ميانهٌ تابستان نشان داده مي شود. نظريه ديگر بر تاًثير آئين مهرپرستي و ميترائيسم در ايران دلالت دارد و حکايت از آن دارد که به دليل تقدس خورشيد در اين آئين، ايرانيان کهن ترجيح دادند خورشيد بر روي سکه ها و پرچم بر پشت شير قرار گيرد. پرچم در دوران صفويان در ميان شاهان سلسله صفويان که حدود 230 سال بر ايران حاکم بودند تنها شاه اسماعيل اول و شاه طهماسب اول بر روي پرچم خود نقش شير و خورشيد نداشتند. پرچم شاه اسماعيل يکسره سبز رنگ بود و بر بالاي آن تصوير ماه قرار داشت. شاه طهماسب نيز چون خود زادهً ماه فروردين ( برج حمل ) بود دستور داد به جاي شير و خورشيد تصوير گوسفند ( نماد برج حمل ) را هم بر روي پرچمها و هم بر سکه ها ترسيم کنند. پرچم ايران در بقيهً دوران حاکميت صفويان سبز رنگ بود و شير و خورشيد را بر روي آن زردوزي مي کردند. البته موقعيت و طرز قرارگرفتن شير در همهً اين پرچمها يکسان نبوده، شير گه نشسته بوده، گاه نيمرخ و گاه رو به سوي بيننده. در بعضي موارد هم خورشيد از شير جدا بوده و گاه چسبيده به آن. به استناد سياحت نامهً ژان شاردن جهانگرد فرانسوي استفاده از بيرق هاي نوک تيز و باريک که بر روي آن آيه اي از قرآن و تصوير شمشير دوسر علي يا شيرو خورشيد بوده، در دوران صفويان رسم بوده است. به نظر مي آيد که پرچم ايران تا زمان قاجارها، مانند پرچم اعراب، سه گوشه بوده نه چهارگوش.پرچم در عهد نادرشاه افشار نادر که مردي خود ساخته بود توانست با کوششي عظيم ايران را از حکومت ملوک الطوايفي رها ساخته، بار ديگر يکپارچه و متحد کند. سپاه او از سوي جنوب تا دهلي، از شمال تا خوارزم و سمرقند و بخارا، و از غرب تا موصل و کرکوک و بغداد و از شرق تا مرز چين پيش روي کرد. در همين دوره بود که تغييراتي در خور در پرچم ملي و نظامي ايران بوجود آمد. درفش شاهي يا بيرق سلطنتي در دوران نادرشاه از ابريشم سرخ و زرد ساخته مي شد و بر روي آن تصوير شير و خورشيد هم وجود داشت اما درفش ملي ايرانيان در اين زمان سه رنگ سبز و سفيد و سرخ با شيري در حالت نيمرخ و در حال راه رفتن داشته که خورشيدي نيمه بر آمده بر پشت آن بود و در درون دايره خورشيد نوشته بود: ” المک الله ” سپاهيان نادر در تصويري که از جنگ وي با محمد گورکاني، پادشاه هند، کشيده شده، بيرقي سه گوش با رنگ سفيد در دست دارند که در گوشهً بالائي آن نواري سبز رنگ و در قسمت پائيتي آن نواري سرخ دوخته شده است. شيري با دم برافراشته به صورت نيمرخ در حال راه رفتن است و درون دايره خورشيد آن بازهم ” المک الله ” آمده است. بر اين اساس ميتوان گفت پرچم سه رنگ عهد نادر مادر پرچم سه رنگ فعلي ايران است. زيرا در اين زمان بود که براي نخستين بار اين سه رنگ بر روي پرچم هاي نظامي و ملي آمد، هر چند هنوز پرچمها سه گوشه بودند.دورهً قاجارها، پرچم چهار گوشه در دوران آغامحمدخان قاجار، سر سلسلهً قاجاريان، چند تغيير اساسي در شکل و رنگ پرچم داده شد، يکي اين که شکل آن براي نخستين بار از سه گوشه به چهارگوشه تغيير يافت و دوم اين که آغامحمدخان به دليل دشمني که با نادر داشت سه رنگ سبز و سفيد و سرخ پرچم نادري را برداشت و تنها رنگ سرخ را روي پرچم گذارد. دايره سفيد رنگ بزرگي در ميان اين پرچم بود که در آن تصوير شير و خورشيد به رسم معمول وجود داشت با اين تفاوت بارز که براي نخستين بار شمشيري در دست شير قرار داده شده بود. در عهد فتحعلي شاه قاجار، ايران داراي پرچمي دوگانه شد. يکي پرچمي يکسره سرخ با شيري نشسته و خورشيد بر پشت که پرتوهاي آن سراسر آن را پوشانده بود. نکته شگفتي آور اين که شير پرچم زمان صلح شمشير بدست داشت در حالي که در پرچم عهد جنگ چنين نبود. در زمان فتحعلي شاه بود که استفاده از پرچم سفيد رنگ براي مقاصد ديپلماتيک و سياسي مرسوم شد. در تصويري که يک نقاش روس از ورود سفير ايران ” ابوالحسن خان شيرازي ” به دربار تزار روس کشيده، پرچمي سفيد رنگ منقوش به شير و خورشيد و شمشير، پيشاپيش سفير در حرکت است. سالها بعد، اميرکبير از اين ويژگي پرچم هاي سه گانهً دورهً فتحعلي شاه استفاده کرد و طرح پرچم امروزي را ريخت. براي نخستين بار در زمان محمدشاه قاجار ( جانشين فتحعلي شاه ) تاجي بر بالاي خورشيد قرار داده شد. در اين دوره هم دو درفش يا پرچم به کار مي رفته است که بر روي يکي شمشير دو سر حضرت علي و بر ديگري شير و خورشيد قرار داشت که پرچم اول درفش شاهي و دومي درفش ملي و نظامي بود.اميرکبيروپرچم ايران ميرزا تقي خان اميرکبير، بزرگمرد تاريخ ايران، دلبستگي ويژه اي به نادرشاه داشت و به همين سبب بود که پيوسته به ناصرالدين شاه توصيه مي کرد شرح زندگي نادر را بخواند. اميرکبير همان رنگ هاي پرچم نادر را پذيرفت، اما دستور داد شکل پرچم مستطيل باشد ( بر خلاف شکل سه گوشه در عهد نادرشاه ) و سراسر زمينهً پرچم سفيد، با يک نوار سبز به عرض تقريبي 10 سانتي متر در گوشه بالائي و نواري سرخ رنگ به همان اندازه در قسمت پائين پرچم دوخته شود و نشان شير و خورشيد و شمشير در ميانه پرچم قرار گيرد، بدون آنکه تاجي بر بالاي خورشيد گذاشته شود. بدين ترتيب پرچم ايران تقريباٌ به شکل و فرم پرچم امروزي ايران درآمد.انقلاب مشروطيت و پرچم ايرانبا پيروزي جنبش مشروطه خواهي در ايران و گردن نهادن مظفرالدين شاه به تشکيل مجلس، نمايندگان مردم در مجلس هاي اول و دوم به کار تدوين قانون اساسي و متمم آن مي پردازند. در اصل پنجم متمم قانون اساسي آمده بود: ” الوان رسمي بيرق ايران، سبز و سفيد و سرخ و علامت شير و خورشيد است”، کاملا مشخص است که نمايندگان در تصويب اين اصل شتابزده بوده اند. زيرا اشاره اي به ترتيب قرار گرفتن رنگها، افقي يا عمودي بودن آنها، و اين که شير و خورشيد بر کدام يک از رنگها قرار گيرد به ميان نيامده بود. همچنين دربارهً وجود يا عدم وجود شمشير يا جهت روي شير ذکري نشده بود. به نظر مي رسد بخشي از عجلهً نمايندگان به دليل وجود شماري روحاني در مجلس بوده که استفاده از تصوير را حرام مي دانستند. نمايندگان نوانديش در توجيه رنگهاي به کار رفته در پرچم به استدلالات ديني متوسل شدند، بدين ترتيب که مي گفتند رنگ سبز، رنگ دلخواه پيامبر اسلام و رنگ اين دين است، بنابراين پيشنهاد مي شود رنگ سبز در بالاي پرچم ملي ايران قرار گيرد. در مورد رنگ سفيد نيز به اين حقيقت تاريخي استناد شد که رنگ سفيد رنگ مورد علاقهً زرتشتيان است، اقليت ديني که هزاران سال در ايران به صلح و صفا زندگي کرده اند و اين که سفيد نماد صلح، آشتي و پاکدامني است و لازم است در زير رنگ سبز قرار گيرد. در مورد رنگ سرخ نيز با اشاره به ارزش خون شهيد در اسلام، بويژه امام حسين و جان باختگان انقلاب مشروطيت به ضرورت پاسداشت خون شهيدان اشاره گرديد. وقتي نمايندگان روحاني با اين استدلالات مجاب شده بودند و زمينه مساعد شده بود، نوانديشان حاضر در مجلس سخن را به موضوع نشان شير و خورشيد کشاندند و اين موضوع را اين گونه توجيه کردند که انقلاب مشروطيت در مرداد (سال 1285 هجري شمسي 1906 ميلادي) به پيروزي رسيد يعني در برج اسد(شير). از سوي ديگر چون اکثر ايرانيان مسلمان شيعه و پيرو علي هستند و اسدالله از القاب حضرت علي است، بنابراين شير هم نشانهً مرداد است و هم نشانهً امام اول شيعيان در مورد خورشيد نيز چون انقلاب مشروطه در ميانهً ماه مرداد به پيروزي رسيد و خورشيد در اين ايام در اوج نيرومندي و گرماي خود است پيشنهاد مي کنيم خورشيد را نيز بر پشت شير سوار کنيم که اين شير و خورشيد هم نشانهً علي باشد هم نشانهً ماه مرداد و هم نشانهً چهاردهم مرداد يعني روز پيروزي مشروطه خواهان و البته وقتي شير را نشانهً پيشواي امام اول بدانيم لازم است شمشير ذوالفقار را نيز بدستش بدهيم. بدين ترتيب براي اولين بار پرچم ملي ايران به طور رسمي در قانون اساسي به عنوان نماد استقلال و حاکميت ملي مطرح شد. در سال 1336 منوچهر اقبال، نخست وزير وقت به پيشنهاد هياًتي از نمايندگان وزارت خانه هاي خارجه، آموزش و پرورش و جنگ طي بخش نامه اي ابعاد و جزئيات ديگر پرچم را مشخص کرد. بخش نامهً ديگري در سال 1337 در مورد تناسب طول و عرض پرچم صادر شد و طي آن مقرر گرديد طول پرچم اندکي بيش از يک برابر و نيم عرضش باشد.

منابع دیگر:

  flag-iran-history/history/org.awwti.wwwJuly 15, 2009 at 5:05 pm

 نگارش وگردآوری: بهکام بختیاری 

بازبینی: ۱۳ اسپندماه ۲۵۷۱ ایرانی

پاینده ایران